1. Емтиханға дайындық кезінде жұмыс орнында артық ештеңе болмауы керек.
2. Сабақ алдында бөлмені желдетіп, теледидарды, радионы өшіріңіз.
3. Кешкі уақытта жаттығу ұсынылмайды, мұндай жұмыстың тиімділігі төмен, ақпарат игерілмейді.
4. Билетті алғаннан кейін, аз болса да, бірақ сізге оңайырақ болатын сұрақтан дайындала бастаңыз. Жауаптың үлгі жоспарын жазыңыз. Мұны жасағанда, сіз бірден жеңілдік сезінесіз. Сіз жүйкеңіздің шаршауынан арылып, сіздің барлық энергияңыз емтиханға жауап беруге бағытталады.
5. Дайын жауапта кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды бар екеніне көз жеткізіңіз.
6. Сізге қосымша сұрақ қойылады. Қорықпаңыз. Жауап беруге асықпаңыз. Сіз аздап ойлануыңыз керек деп айта аласыз. Айтпас бұрын, жауапты ойыңызда тұжырымдап алыңыз.
7. Сіз қателестіңіз бе? Онда тұрған не бар? Барлығында қателіктер болады. Егер Сіз қатені байқасаңыз және оны қалай түзетуге болатынын білсеңіз, оны жасаңыз. Егер сізден қате жіберілсе және сіз оның дұрыс екеніне сенімді болмасаңыз, келіскеніңіз жөн. Қателіктерден қорықпаңыз! Қателіктерді қолдана отырып, игерілетін ақпаратты жақсы түсінуді үйреніңіз.
8. Мүмкін болатын сәтсіздік туралы ойлар бекер емес. Алдағы емтиханға дайындалып жатқанда, ешқашан сәтсіздікке ұшыраймын деп ойламаңыз. Керісінше, жеңістің суретін ойша салыңыз, көптен күткен жеңістің жауабын. Нақты мақсаттар қоюды үйреніңіз және оларды жүзеге асыруға тырысыңыз.

Емтихан тапсыратын студентке, түлекке арналған кеңестер
Емтиханға дайындық

1. Емтиханға дайындықты бастамас бұрын жұмыс орныңызды дайындау керек. Емтиханға дайындалу үшін қажет нәрсенің бәрі: оқулықтар, дәптерлер немесе жазбалар қағазы және т.б және сабақтан өзгеге алаңдамас үшін бәрін ойластыру керек. Түстің адамға әсерін зерттейтін психологтар интерьерге мына түстерді енгізуді ұсынады: сары, қызғылт сары, күлгін, өйткені олар интеллектуалды белсенділікті арттырады.
2. Емтиханға дайындалу тәртібі туралы ойлану керек. Емтиханға дайындық уақытын ескере отырып, күнделікті сабақтарға арналған ақпараттың көлемін анықтауға тырысатын жоспар құрған жөн.
3. Күнделікті сабақтарды жоспарлау кезінде сіздің жеке ерекшеліктеріңізді ескеріп, "үкі" немесе "бозторғай" екеніңізді анықтаған жөн. Осыған байланысты таңертеңгі немесе кешкі сағаттарда дайындалыңыз.
4. Дайындықтың әр күніне жоспар құра отырып, сіз пәннің қай бөлімдерін бүгін оқитыныңызды нақты анықтағаныңыз жөн.
5. Дайындық процесінде күрделі немесе таныс материалды зерттеу қаншалықты орынды екенін анықтаңыз. Дайындық күніндегі жұмыс жасау өнімділігіңізге байланысты бұл мәселеде икемділік танытыңыз.
6. Жұмыс пен демалысты кезектесіп орындауды ұмытпаңыз. Мысалы, 40 минут - сабақ орындау, 10 минут - демалу. Демалыс кезінде қашықтыққа қараған жөн, мысалы, терезеден сыртқа, әсіресе тірі табиғатқа қараған дұрыс.
7. Ұсынылған емтихан сұрақтары бойынша материалды қайталаған пайдалы.
8. Емтиханға дайындықтың әр күнінің соңында материалды қалай меңгергеніңізді тексеру керек.
9. Емтиханға дайындық кезінде сұрақтарға жауап беру жоспарларын, схемаларды, салыстыру кестелерін құрастыру арқылы материалды құрылымдау пайдалы және бұл міндетті түрде ойда емес, қағазға түсіру керек. Сұраққа жауап беру жоспарын жазған кезде сіз өз біліміңізді басқаларға беретін адамның позициясын аласыз, яғни емтиханда не істеу керек болса, дәл солай істейсіз. Жоспарлар іс жүзінде пайдалы, өйткені материалды қайталау кезінде қолданған ыңғайлы.
10. Ешқашан барлық материалды жатқа білуге тырыспаңыз. Материалды түсіну маңызды, сондықтан негізгі ойлар мен ұғымдарға назар аударыңыз.
11. Ауызша емтихандар алдында айна алдында тұрып, мимикаға, қимылдарға, позаға назар аудара отырып, сіз үшін ең қиын сұрақтарға жауаптарды дауыстап айтқан дұрыс. Психологтар адамның емтиханға дайындалып жатқан (ақпарат алған) және емтихан тапсырған (ақпаратты ойнатқан) сәттегі жағдайындағы айырмашылықтар неғұрлым көп болса, ақпаратты есіне түсіруі соғұрлым қиын болатынын анықтады. Жауап беру барысында материалды айтқан кезде, сіз осы екі күйді жақындастырасыз. Емтихан сұрақтарына жауаптарды біреуге (ата-аналарына, достарына, сыныптастарына) айту пайдалы.
12. Практикалық тапсырмаларды жақсы орындауды үйренуді ұмытпаңыз. Оларды қалай орындағаныңызды, ойыңыздың барысы қандай болғанын түсіндіруді үйреніңіз.
13. Емтиханға қатысты кеңеске баруды ұмытпаңыз, онда емтихан материалы бойынша сұрақтарыңызды білуге, оқытушының ұсыныстарын алуға болады.

Емтихан қарсаңында

1. Емтихан тапсыру күнінің алдында бір күн – материалды қайталауға, ал ауызша емтихан алдында сұрақтарға жауаптарды біреуге немесе өзіңізге айтып беруге уақыт беріңіз.
2. Билеттерді ретімен қайталамау керек. Рөлдік ойын түрінде материалды қайталаңыз: билеттердің ішінен бір билетті өзіңізге алып, жауап беріңіз.
3. Осы рөлдік ойын кезінде жауапқа дайындалыңыз: сұраққа жауап жоспарын жазыңыз, сұраққа жауап жазудың басқа түрлерін қолданыңыз (жоспарлар-тезистер, тезистер, кестелер, диаграммалар).
4. Кешкі сабақтардан бас тартыңыз, серуендеңіз және ерте ұйықтаңыз.
Сәттілік тілейміз!

Түлектерге психологтың кеңестері.

Емтихан кезінде әрдайым қобалжу болып тұрады.
Стресс - бұл дененің қалыпты реакциясы.
Жеңіл эмоциялық жарылыстар пайдалы, олар өнімділікке оң әсер етеді және психикалық белсенділікті арттырады. Бірақ шамадан тыс эмоциялық стресс көбінесе керісінше әсер етеді.
Мұның себебі, ең алдымен, оқиғаға жеке көзқарас. Сондықтан жағдайға адекватты қатынасты қалыптастыру маңызды. Бұл түлектердің емтиханға дайындалу және тапсыруы үшін күш-жігерін дұрыс үлестіруге, ал ата-аналарға баласына дұрыс көмек көрсетуге көмектеседі.
Емтихан – әлі өтуді талап ететін өмірлік сынақтардың бірі ғана. Оған тым жоғары мән бермеңіз.
Емтиханға дұрыс көзқараспен қараса, емтихан - өзін-өзі растау және өзіндік өзін-өзі бағалауды арттыру құралы ретінде қызмет ете алады. Өзіңізге орындай алатын мақсатты алдын ала қойыңыз. Ешкім әрқашан мінсіз бола алмайды.
Жетістіктер әрқашан идеалмен сәйкес келе бермесе де, оның есесіне олар сіздің жеке жетістіктеріңіз.
Қателік жасаудан қорықпау керек. Ештеңе жасамағанның жаңылмайтыны белгілі. Табысқа жетуге бел буған адамдар өмірде сәтсіздікке жол бермеуге тырысатындарға қарағанда әлдеқайда көп нәрсеге қол жеткізеді.

АТА-АНАЛАРҒА АРНАЛҒАН КЕҢЕС: БАЛАЛАРЫҢЫЗҒА ЕМТИХАНҒА ДАЙЫНДАЛУҒА ҚАЛАЙ КӨМЕКТЕСУГЕ БОЛАДЫ

1. Балаңыздың емтиханда қанша ұпай алатынына алаңдамаңыз, емтиханнан кейін баланы сынамаңыз. Балаңызға ұпай саны оның қабілеттерінің өлшемі емес деген ойды сіңіріңіз.
2. Емтихан қарсаңында баланың алаңдаушылығын арттырмаңыз - бұл тест нәтижесіне кері әсер етуі мүмкін.
3. Балаларды мақтаңыз, олардың жақсы жасай алған істерін мақтаңыз.
4. Өзіне деген сенімділігін арттырыңыз, себебі бала сәтсіздіктен қорыққан сайын қателесу ықтималдығы жоғары болады.
5. Баланың өзін жақсы сезінуін қадағалаңыз, сізден басқа ешкім дер кезінде байқай алмайды және шамадан тыс жұмыс істеуге байланысты баланың жағдайының нашарлауына жол бермеңіз.
6. Баланың дайындық режимін бақылаңыз, шамадан тыс жүктемелерге жол бермеңіз, оған сабақ пен демалысты баланста ұстау керектігін түсіндіріңіз.
7. Үйде сабақ өткізуге ыңғайлы орынмен қамтамасыз ету, үйде ешкімнің кедергі жасамауын қадағалау.
8. Баланың тамақтануына назар аударыңыз: қарқынды психикалық стресс кезінде оған құнарлы және дәрумендердің теңгерімді кешеніне бай әртүрлі тағамдар қажет. Мынадай өнімдер: балық, сүзбе, жаңғақтар, кептірілген өрік және т.б. миды ынталандырады.
9. Балаларға дайындалуы үшін тақырыптарды күнге бөлуге көмектесіңіз.
10. Балаңызды емтиханға дайындалу әдістемесімен таныстырыңыз. Барлық деректі материалды жаттап алудың мағынасы жоқ, негізгі тұстарды қарап, материалдың мағынасы мен логикасын ұстану жеткілікті. Зерттелетін материалды жоспарға сәйкес орналастыра отырып, қысқаша схема мен кестелер жасау өте тиімді. Егер ол қалай жасау керек екенін білмесе, оны іс жүзінде қалай орындалатынын көрсетіңіз. Негізгі формулалар мен анықтамаларды қағаз бетіне түсіріп, үстелдің үстіне, кереуеттің үстіне, асханаға және т.б қойып қойса болады.
11. Пән бойынша әртүрлі тест тапсырмаларын дайындаңыз (қазір әртүрлі тест тапсырмалары көп). Баланы тестілеуге жаттықтыру өте үлкен маңызға ие, өйткені бұл үйренген жазбаша және ауызша емтихандардан ерекшеленеді.
12. Тест тапсырмаларын шешу барысында алдын ала уақытқа жұмыс жасау алуын және дұрыс уақыт бөле алуын үйретіңіз. Сонда бала бүкіл сынақ бойы зейінін шоғырландыру мүмкіндігіне ие болады, бұл оған сабырлылық беріп, шамадан тыс алаңдаушылықты жеңілдетеді. Егер бала сағат тақпаса, оған емтихан тапсыру кезіне қарай сағат әперуді ұмытпаңыз.
13. Емтихан қарсаңында баланың жақсы демалуын қамтамасыз етіңіз, ол демалуы және жеткілікті ұйықтауы керек.
14. Емтихан кезінде балаларға мыналарға назар аударуға кеңес беріңіз:
- сұрақты соңына дейін мұқият оқып, оның мағынасын түсіну (тестілеу кезіндегі әдеттегі қателік, соңына дейін оқымай, бірінші сөздерге сәйкес, олар жауапты қабылдап, оны енгізуге асығады);
- егер сіз сұрақтың жауабын білмесеңіз немесе сенімді болмасаңыз, оны өткізіп жіберіңіз және кейін ол сұраққа қайтып оралу үшін белгілеп қойыңыз;
- егер сіз берілген уақыт ішінде сұраққа жауап бере алмасаңыз, онда сіз түйсігіңізге сүйеніп, ең ықтимал нұсқаны көрсетіңіз.
Есіңізде болсын: ең бастысы – баланың қобалжуын азайту және сабаққа қолайлы жағдай жасау.